SÜRDRÜLEBİLİR KAZ YETİŞTİRİCİLİĞİ VE HASTALIKLARI
19-11-2021
11:39
Kaz civcivleri;
Civcivler temiz bir kümeste, iyi havalandırılmış ve
rutubetsiz bir ortamda tutulmalıdır. Kaz civcivlerine başlangıçta gerekli olan ısı tavuk civcivlerinden
daha azdır ve daha erken yaşlarda ısı uygulamasından vazgeçilebilir. İki haftalık yaştaki kaz
civcivleri ılık havalarda açık havaya çıkarılabilirler.
Kaz palazları.
Kaz palazları için barınakların temiz olması çok önemlidir. Barınak olarak kullanılacak yerin tavanı, duvarları
ve tabanı iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir.
Kaz palazlarının büyümesi dikkate alınarak barınak
içerisinde onlara yeterli alan sağlanmalıdır. İyi havalarda, palazlar 4-6 haftalık olduklarında otlamaya çıkabilirler. Palazlar yağmurdan ve ıslanmaktan korunmalıdır. Kümeste altlıklar daima kuru olmalıdır. Palazlar 1
aylık oluncaya kadar 40-50 adedi bir arada, bölmelere
konur. Yemler lapa halinde veya pelet olarak verilirse,
yem zayiatı önlenir.
Barınakların içerisine yabani kuşların içeri giriş ve
dolayısıyla hastalık etkeni getirmelerini engellemek
amacıyla barınakların pencereleri tel örgü ile kapanmalı, sıçan ve gelinciklerin girmesini önlemek amacıyla duvar ve tahta döşemedeki delikler ve çatlaklar
kapatılmalı, kedi ve köpeklerin girişini önlemek için
kapılar kapalı tutulmalıdır.
Kazlarda Besi Süresi:
Kazlarda üç farklı besi metodu uygulanmaktadır.
5-2-1-Erken Besi : Yumurtadan çıkan civcivler enerji bakımından zengin yemlerle yoğun besiye alınarak, 8-10 hafta beslenmekte ve bu yaşta kesilerek
kızartmalık olarak pazarlanmaktadır. Erken beside
2500-3000kcalME/ kg içeren rasyonlar kullanır.
5-2-2-Genç kaz besisi: Genç besi kazı”, terimiyle hayatını kapalı bir yerde geçiren ve burada yüklü bir protein ve enerji rasyonu ile beslenen genç kazlar ifade
edilmektedir. Bu besi süresi çok kısa olmakla birlikte
yaklaşık olarak 14 hafta kadar sürmektedir. Ticari işletmeler tarafından bu şekilde büyütülen kaz palazları
14 hafta içerisinde 6 kg ağırlığa ulaşabilirler ve genç
besi kazları merada büyüyenlere göre daha şişman
görünürler. Ancak kısa bir sürede sağlanan bu yüksek
ağırlık kazancı her bir kaz palazının 25 kgkonsantre
yem yemesi ile sağlanmaktadır. On haftalık yaşa kadar
haftalık ağırlık kazancı yaklaşık olarak 450 gramdır. Bu
hızlı büyüme daha sonraki haftalarda önemli ölçüde
azalır.
Damızlık kazların bakımı ve beslenmesi
Kaz barınakları yeniden kullanılmaya başlanılmadan
önce eski altlıklar kaldırılmalı ve barınağın tamamı
yıkanıp, dezenfekte edilmelidir. Damızlık kazların
altına talaş ve saman gibi altlıklar serilmelidir. Atlığın
kalınlığı başlangıçta 5-7 cm iken, yumurtlama sonuna
kadar 30-40 cm’ye çıkabilir. İlk haftalarda m2 ye 8-10
civciv takip eden haftalarda ise bu miktar tedricen
azaltılarak 11. Haftada m2 ye 2-3 kaz olacak şekilde
ayarlanmalıdır. Barınak içerisinde 15 kaz için 1 suluk
ve yemlik düşünülmelidir.
Kazların yumurta verimi Ocak-Şubat ayında başlar ve
Haziran-Temmuz aylarına kadar sürer. Bu periyot ırklara göre değişmekle birlikte yaklaşık 130 gün sürer.
Daha erken yumurta üretimini uyarmak için, yumurta
sezonundan önce kazların barındıkları yerde her gün
14 ile 16 saat aydınlatma yapılabilir.
Zannedildiğinin aksine damızlık kazların çiftleşmesinin sağlanması ve döllü yumurta elde edilebilmesi
için bir havuz veya su birikintisine ihtiyaç yoktur.
Kazlar kuru zeminde de çok iyi çiftleşmektedirler.
Bununla birlikte havuzda çiftleşen bazı ağır kaz ırklarının yumurtalarından çıkış oranı daha iyidir. Damızlık
sürüde 1 erkek kaza 3-5 dişi kaz hesaplanmalıdır. Dişi
kazlar 10, erkek kazlar ise 5 yıldan biraz fazla damızlıkta kullanılabilirler.
Kaz Yumurtalarının Kuluçkalanması:
Kaz yumurtaları genel olarak doğal kuluçkalanmaktadır. Doğal Kuluçka yöntemi yumurta verimini azaltmakta ve kuluçka randımanını düşürmektedir. Yüksek
döllülük için, kazların içine girebileceği bir su kaynağı
olmalıdır. Damızlık sürülerde 1 erkeğe en fazla 3-5
dişi olmalıdır. Barınak tabanı kuru olmalıdır.
Her yumurta kuluçkalanmaz, Kuluçkalık yumurtaların
ağırlığı140-200 g ağırlığında olmalıdır. Kırık ve çatlak
bakımından yumurtalar kontrol edilmelidir. Kirli
yumurtalar temizlenmelidir.
Kuluçkalanacak yumurtalar uygun koşullarda depolanmalıdır;
Yumurtalar günlük olarak depolanmalı, kuluçkalanacak yumurtaların 7 günden fazla depolanması durumunda, aşan süreyle orantılı olarak kuluçka düzeyi
azalır, kuluçkalanacak yumurtalar yatay konumda
olacak şekilde 15 C de depolanmalıdır. Depolanma
süresince, yumurtalar günde 4-6 kez 180 derece
döndürülmelidir. Kuluçkanın 15. Gününden itibaren
yumurtalar her iki günde bir 37,5 C suya daldırılarak,
kuluçkanın son haftasında ise 1 dakika su içerisinde
tutularak ıslatılmalıdır. Islatma işlemi püskürtme
şeklinde uygulanabilir.
Yumurta üretimi başlayınca uygun bir besleme
programı takip edilmelidir. Bu periyot esnasında iyi
kalitede bir kaba yem kombinasyonu ile ticari kaz
geliştirme yemi verilir.
Verimin hangi döneminde olursa olsun damızlık kazlara vitamin ve mineral takviyesi yapmakla kuluçka
randımanı artırılabilir.Kesim
Kazlar mümkün olduğu kadar çabuk ve uygun şekilde
kesilmelidir. Kesime 8-10 saat kala yem, 3 saat kala su
kesilmelidir. Kesim aşamaları; şoklama, kesim, ıslatma
(haşlama), yolma ve iç çıkartmadır. Şoklama yapılarak
kesimin daha insani bir görünüm kazanması sağlanabilir. Böylece kanın daha fazla akması sağlanarak etin
sertleşmesi azaltılır ve daha kaliteli karkas elde edilir.
Yolma kuru ve ıslak yolma şeklinde yapılabilir. Kuru
yolma ile daha kaliteli karkas ve tüy alınabilmesine
rağmen, yavaş ve zahmetli olması nedeniyle daha az
tercih edilir. Islak yolma metodunda ise; sıcak suya
daldırma yöntemi ile daha çabuk, daha ucuz yolma
işlemi gerçekleştirilir. Karkas randımanı % 70-74 arasındadır.
HASTALIKLARI:
1. Aspergilus: Hastalık yetişkin kazları ve kazları etkiler, tembel ıslak çöplü kötü havalandırılan bir odada bulunur. Hastalığın şu andaki durgunluğu nedeniyle tanınması son derece zordur.
2. Salmonella: Hastalık, çoğu ölen küçük kazların sindirim sistemini etkiler. Aslında, salmonella tedavisi çok zor, normal sağlıklı bireylerin büyüme ve gelişmesinde uzun bir gecikme yaşadıktan sonra sadece en güçlü kazlar hayatta kalmayı başarır. Hastalığın ana belirtileri uyuşukluk, hareketsiz yaşam tarzı, iştahsızlık, tahriş edici reaksiyonlar, burun ve gözlerin mukoza zarlarının takviyesidir.
Salmonella nedeni, bakterilerin gelişmesini teşvik eden düşük kaliteli gıda patojenleri, hava, çürüme ve nem olabilir, bunlar ancak temizlenmiş tesisler veya ağartıcı ve formal ile tedavi edilerek iyileştirilebilir. Bakterinin ısıyı iyi tolere ettiği ve açık zeminde en az 3 ay ve humus içinde 2 yıla kadar yaşayabileceği akılda tutulmalıdır;
3. Koli: Bu hastalık ile kazlar ve genç kazlar henüz yumurtadayken enfekte olurlar. Hastalığın oluşma sürecini ve belirtilerini gözlemlemek zordur, ölen yavrunun açılması bağırsaklarda ciddi hasar gösterirken, yetişkin kazlarda otopsi, peritonitin yanı sıra fallop tüplerinde ve yumurtalıklarda iltihaplanma gözlenir.
4. Kolera. Kolera hastalığı veya Pasterollez, kazlarda %80 ile %90 arasında değişen ölüm oranlarıyla en tehlikeli ve yaygın hastalıklardan biridir. Taşıyıcılar domuz ve sıçan olabileceğinden, patojen hasta kazlardan sağlıklı kazlara ağız ve altlık yoluyla bulaşır. Hastalığın ilk belirtilerine dikkat edilmelidir, çoğu durumda kazları ağır şartlar olmadan yakalayablir, ve hastalık hızlı yayılır. antibiyotikler ve sülfanilamid takviyeleri ile tedavi süreci başlamalıdır. Ölü kazlar yakılmalı veya derin bir çukurda gömülmelidir.
5- DERZY’S derz hastalığı: Mortalitesi yüksek, hızlı yayılan viral kaynaklı bir hastalıktır. Derz hastalığı olarak bilinen parvo virus hastlalığı özellikle genç kazlarda %80lere varan ölümcül bir hastalıktır. Bilinen tek edavi yöntemi aşılamadır. Aşılama yılda 3 kere uygulanır ( 4 ayda bir) aşılama sonrası kazlar hastalığa karşı dirençli olur ve ölüm hemen hemen hiç gerçekleşmez.
Yukarıda açıklanan hastalıklar, kaz ölümlerinin en yaygın nedenleridir. Sağlıklı görünse ve kısa süre önce ölmüş olsa bile ölü kaz yememek çok önemlidir.